Głosowanie przez Internet - czy jest możliwe w Polsce?

W obecnych czasach wiele spraw i formalności można już załatwiać bez wychodzenia z domu. Bankowość, ZUS czy sprawy urzędowe w Profilu Zaufanym można już załatwiać przez Internet. Coraz chętniej otwieramy się na możliwości usług internetowych i z większym przekonaniem korzystamy chociażby z kont i przelewów bankowych. Takie technologiczne rozwiązania wykorzystywane są również w przebiegu głosowania. Z całego świata dobiegają do nas informacje o tzw. e-votingu. Czy takie rozwiązanie dostępne jest już w Polsce?

Głosowanie przez Internet na świecie

Od czasu intensywnego rozwoju Internetu, czyli lat 90. XX wieku, procesy głosowania stale ewaluują. W Europie głosowanie przez Internet najprężniej rozwija się w Estonii. Kraj ten wprowadził taki sposób głosowania w 2005 roku w wyborach samorządowych. Oddanie głosu polegało na zeskanowaniu mikrochipu z dowodu osobistego. Zbieranie głosów rozpoczynało się 14 dni przed wyborami i do dnia przed nimi można było jeszcze zmieniać decyzję. Początkowo podejście do tej metody było sceptyczne, kwestią problematyczną stało się bezpieczeństwo danych w sieci. Estończycy jednak dążyli do stałego ulepszania systemu, co przyniosło efekty w wyborach do Europarlamentu w 2019 roku – jedna trzecia wyborców wybrała głosowanie przez Internet. E-voting staje się coraz bardziej popularny również w Belgii, Szwajcarii, a także za oceanem – w USA i Kanadzie.

Problem braku czasu

Poszukuje się rozwiązań, które ułatwiłyby i usprawniły oddawanie głosów dla obywateli. Wiele osób, mimo szczerych chęci, nie ma możliwości znalezienia się w wyznaczonym do głosowania miejscu danego dnia. Ludzie są obecnie często „obywatelami świata”, mieszkają za granicą lub pracują mobilnie i doceniliby możliwość wypełnienia swoich obowiązków obywatelskich internetowo. W poprzednich wyborach do Europarlamentu swój głos zostawiło 45,7% Polaków, czyli ponad połowa z nas nie brała w nich udziału. Co więcej, głosowanie przez Internet, w szerokiej perspektywie wydaje się być oszczędnością dla państwa – obcięcie kosztów związanych z prowadzeniem komisji wyborczych i otwarciem lokali wyborczych. Pozwala na błyskawiczne uzyskanie wyników i niweluje możliwość oszustwa. Z jakiego powodu więc w Polsce nadal nie ma możliwości głosowania przez Internet?

Kontrowersje wobec głosowania przez Internet

Wiele zalet metody e-votingu nie wyklucza pojawiających się wokół niej wątpliwości. Internet to obszar działań nie tylko komercyjnych i legalnych, ale również hakerskich. Nieuczciwi zawsze starają się znaleźć sposób, aby obejść prawo i znaleźć lukę w systemie. Zatrudniane są wybitne umysły informatyczne, które są w stanie złamać nawet informatyczne systemy rządowe USA. Więcej o tej tematyce można znaleźć w filmie „Hacking Democracy” produkcji HBO lub w książce byłego pracownika CIA Edwarda Snowdena „Pamięć nieulotna”, w której opisuje m.in. masową inwigilację naszych działań w sieci przez rząd. Aby stworzyć bezpieczny system głosowania przez Internet, należałoby zatrudnić specjalistów systemów szyfrowania, którym można by zaufać. Oprogramowanie i taka infrastruktura to obecnie niemałe koszty. Firma produkująca sprzęty również powinna być zaufana, wszędzie można podejrzewać chęć manipulacji. Kwestia zaufania to problem zarówno stacjonarnego oddawania głosów, jak i głosowania przez Internet. Zagadnienia, takie jak właściwe policzenie ważnych głosów, brak duplikatów, anulowań czy modyfikacji oraz zablokowanie działań botów to wyzwania dla systemów bezpieczeństwa. Najtrudniejszą do przejścia przeciwnością zdaje się być jednak najważniejszy dokument państwowy, czyli Konstytucja, która stanowi, iż wybory muszą być powszechne, bezpośrednie i tajne. Czy Internet gwarantuje spełnienie tych wymagań? Czy można zapobiec handlowi głosami w Internecie?

Co z tą Polską?

Nasz kraj jest gotowy na głosowanie przez Internet pod względem technologicznym, jednak dyskusja publiczna na ten temat praktycznie nie istnieje, a przewaga starszych osób w społeczeństwie z pewnością tego procesu nie przyspieszy. Rząd w Polsce z pewnością nie przeznaczy (sporych) środków pieniężnych na systemy technologiczne, które obecnie nie są niezbędne. Stacjonarna metoda głosowania również nie jest idealna, jednak najważniejszym aspektem udanych i demokratycznych wyborów jest po prostu głosowanie całego społeczeństwa. Wydaje się, że pierwszym krokiem do rozpoczęcia drogi ku głosowaniu przez Internet jest poruszenie tej kwestii w mediach i dalsza inicjatywa społeczna.